Sadece 10 bini sarı basın kartına sahip ancak fiilen mesleğin içinde binlerce medya çalışanından sadece yüzde 1’i sendikalı.
Her ölçekte 2 bin 500’ü aşkın gazete, 250’yi aşkın televizyon kanalıyla canlı Türkiye medyası, anti-demokratik yasalar, iktidar ve sermaye kaynaklı editoryal müdahaleler sonucunda editoryal bağımsızlığını ve araştırma gücünü geliştiremedi.
2013 yılı, 59 gazeteci ve 23 dağıtımcının tutuklu kaldığı, Gezi eylemlerinde gazetecilere yönelik polis şiddetinin yaygınlaştığı ve cezasız bırakıldığı, gazete yazar ve muhabirlerinin tek tek veya gruplar halinde işten atılmasıyla editoryal müdahalelerinin ayyuka çıktığı bir yıl oldu.
59 gazeteci ve 23 dağıtımcı 2014’e cezaevinde girdi. Gazetecilerin 56’sı ve dağıtımcıların tamamı Terörle Mücadele Kanunu (TMK) ve Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında “terör örgütleriyle bağlantılı” olmak suçlamasıyla hapiste bulunuyor.
2013 yılında, 38’i gazeteci ve medya çalışanı toplam 56 kişiye, “örgüt üyeliği”, “örgüt yöneticiliği” ve “terör örgütüyle işbirliği” gibi gerekçelerle 1 ağırlaştırılmış müebbet, 2 müebbet hapis, 2 bin 21 yıl, 6 ay 7 gün hapis cezası ve 2 milyon 626 bin 600 TL para cezası verildi.
186 haberciye darp; 143’ü işsiz
Toplam 186 gazeteci, bir yayın kuruluşu ve iki İnternet sitesi saldırının hedefi oldu; gazeteciler ve medyaya karşı 15 sözlü saldırı veya tehdit gelişti. Gezi eylemlerinin etkili olduğu 27 Mayıs-30 Eylül 2013 döneminde polis 153 gazeteciyi darp etti, 39'unu da gözaltına aldı.
İktidarla iyi ilişkiler geliştirmek isteyen medya patronlarının tercihinden sonra, son olarak da Gezi süreci ve AKP-Cemaat gerginliği 2013 yılında, 106 gazeteci, yazar ve medya çalışının işine son verilmesi, 37’sinin de istifaya zorlanmasına alsancak escort oldu. (*)
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 2’si gazeteci 29 kişinin ve 11 yayın kuruluşunun açtığı davalarda Türkiye’yi toplam 198 bin 935 Avro (507 bin 417 TL) tazminat ödemeye mahkum etti.
Bağımsız İletişim Ağı’nın (BİA) 2013 yılında yayımladığı dört Medya Gözlem Raporları, yıl içerisinde basın ve ifade özgürlüğünün kaydettiği aşamaları Üç Aylık Raporlar haline gözler önüne serdi.
“Gezi” ile saldırılar 4 kat arttı
2013 yılında 186 gazeteci, bir yayın kuruluşu ve iki İnternet sitesi saldırının hedefi oldu; gazeteciler ve medyaya karşı 15 sözlü saldırı veya tehdit gelişti.
2013’te 12 İnternet sitesi, 6 film, 5 Facebook sayfası, 3 gazete, 1 kartpostal, 1 konser, 1 klibin sansür edilmesi dahil toplam 31 sansür olayı oldu. Akreditasyon yasağı yaygın şekilde uygulandı; bir tek olayda 7 gazete ve 3 TV etkilendi. Hollandalı gazeteci Bram Vermeulen’e ülkeye her girişinde zorluk çıkarıldı; Marmaray arızalarını izlemek isteyen habercilere yasak getirildi.
Bir önceki yıl, gazetecilere ve medya çalışanlarına yönelik 46 fiili ve sözlü, sosyal medya üzerinden yazılı saldırı olayı yaşanmıştı. Bir konser, iki panel engellenmiş, dört gazete, üç ajans bürosu basılmıştı.
“Hakaret” ve “Başbakana hakaret” cezaları
2013’te, “kişilik haklarına saldırı” veya “hakaret” iddiasıyla 8’i gazeteci toplam 11 kişiye 3 yıl 7 ay 7 gün hapis ve 59 bin 700 TL para cezası verildi. Başbakanın şikayetiyle veya savcılıkların resen hakarete geçmeleri sonucu; 3’ü gazeteci toplam 6 kişi ve bir gazete toplam 11 ay 20 gün hapis 43 bin 500 TL para cezasına çarptırıldı; 3 gazeteciyle ilgili yeni suç duyurusu yapıldı.
2012’de 12'si gazeteci 33 kişi “hakaret” gerekçesiyle 10 yıl 7 ay 16 gün hapis ve 197 bin 180 TL, bir gazete de 4 bin TL para cezasıyla karşılaşmıştı. Başbakan Erdoğan'a hakaret ettiği ve kişilik haklarına saldırdığı gerekçesiyle biri gazeteci 10 kişiye toplam 3 yıl 8 ay 7 gün hapis ve 89 bin 80 TL para cezası verilmişti.
“Terör” cezalarında artış
Özel yetkili Ağır Ceza Mahkemeleri, 38’i gazeteci ve medya çalışanı olmak üzere toplam 56 kişiyi Terörle Mücadele Kanunu (TMK) ve Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) “terör” veya “yasadışı örgüt üyeliği veya yöneticiliği”ne dair hükümlerine dayanarak 1 ağırlaştırılmış müebbet, 2 müebbet hapis, 2 bin 21 yıl, 6 ay 7 gün hapis ve 2 milyon 626 bin 600 TL para cezasıyla cezalandırdı.
2012 yılında 18 hükümlü gazeteciden dört gazeteci müebbet, 13 gazeteci de toplam 147 yıl 7 ay hapse mahkum olmuştu.
Savcılıklar, çeşitli açıklamaları alsancak escortiyle Barış ve Demokrasi Partili (BDP), Halkların Demokrasi Partili (HDP) veya bağımsız milletvekilleri hakkında toplam 43 fezleke düzenledi.
94 gazeteci ve yazar işten çıkarıldı
Genel patron tercihi, Gezi süreci ve AKP-Cemaat gerginliği 2013 yılında, 94 gazeteci, yazar ve medya çalışının işine son verilmesi, 37’sinin de istifaya zorlanmasına alsancak escort oldu. Deneyimli gazeteci ve yazarlardan Tuğrul Eryılmaz, Hasan Cemal, Yavuz Baydar, Nazlı Ilıcak, Ayşenur Aslan, Mustafa Sönmez, Amberin Zaman, Ruhat Mengü bu isimlerdendi.
Mahpuslar 68’dan 59’a indi
2013 yılı bittiğinde 59 gazeteci ve 23 dağıtımcı cezaevindeydi. 59 gazeteciden 34’ü ve 23 dağıtımcıdan tümü Kürt medyasını temsil ediyor. 2013 yılında 49 gazeteci ve medya çalışanı gözaltına alındı.
2013 yılına ise, tutuklu/hükümlü 68 gazeteci ve 27 dağıtımcı / medya çalışanıyla girilmişti.
AİHM cezaları üç yıldır artışta
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 2’si gazeteci toplam 29 kişinin ve 11 yayın kuruluşunun açtığı davalarda Türkiye’yi ifade özgürlüğü ihlal ettiği, bununla bağlantılı dosyalarda adil yargılama yapmadığı ve uzun süre tutuklu tuttuğu gerekçesiyle toplam 198 bin 935 Avro (507 bin 417 TL) tazminat ödemeye mahkum etti.
2012 yılında Türkiye, 6’sı gazeteci 9 kişiye ve bir kuruma 78 bin 581 Avro (yaklaşık 184 bin TL) ödemeye mahkum edilmişti. 2011 yılında altı kararda verilen cezaların toplamı 105 bin TL idi.
RTÜK
Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), 2013’te televizyonlara 324 uyarı, 1.208 para cezası, radyolara da 124 uyarı ve 92 de para cezası verdi. RTÜK, 2012'de radyo ve TV kuruluşlarına 603 uyarı 290 para cezası ve üç program durdurma cezası vermişti.
