ABD, uzaycılık işbirliğinde ortaya koyduğu engeli ortadan kaldırmalı

ABD’nin Beijing Büyükelçisi Nicholas Burns kısa süre önce basına verdiği demeçte, Çin’in ayın keşfi konusunda ABD ile işbirliği yapma niyetinde bulunmadığını iddia etti. Buna karşın, Çin Devlet Uzaycılık İdaresi Sözcüsü yaptığı açıklamada, Çin tarafının hep iki ülke arasında uzaycılık alanındaki değişimin destekçisi olduğuna işaret ederek, ABD’de Wolf Yasası’nı iptal etme ve aya keşif işbirliği yeniden başlatma seslerinin giderek yükseldiğini söyledi. Sözcü, ABD yönetiminin Çin ile uzaycılık işbirliğine defalarca Soğuk Savaş zihniyetiyle yaklaştığını hatırlatarak, Çin-ABD uzaycılık işbirliğinin yapılamamasının temel nedeninin ABD tarafı olduğunu vurguladı.

ABD Kongresi’nde 2011 yılında ABD Havacılık ve Uzay İdaresi’nin (NASA) Çin tarafıyla uzaycılık işbirliği yapmasını yasaklamayı öngören Wolf Yasası kabul edildi. Buna göre, NASA’nın finans ettiği araştırma kuruluşları ABD Kongresi ve Federal Soruşturma Örgütü’nden (FBI) izin almadan, Çin kuruluşlarıyla doğrudan ikili işbirliği yapamaz. Bu yasa, iki ülke arasındaki uzaycılık işbirliğinin tamamen kesintiye uğramasına neden oldu. 2015 yılında ABD tarafı, ABD Dışişleri Bakanlığı öncülüğünde ABD-Çin sivil uzaycılık  diyalog mekanizmasının kurulması önerisini ortaya koydu. Bu öneri, Çin tarafından olumlu karşılandı. Bugüne kadar üç kez diyalog toplantısı yapıldı. ABD’nin ev sahipliğinde yapılması planlanan dördüncü diyalog ise Çin’in harcadığı yoğun çabalara rağmen, ABD tarafından öngörülen tarihte düzenlenmedi. ABD bir yandan işbirliği yapacağını duyururken, diğer yandan da Çin ile uzaycılık işbirliğini yasaklayan Wolf Yasası’na önem verdiklerini vurguladı ve hatta bu belgenin kalıcı bir yasa haline getirilmesini planladıklarını ilan etti. Gerçekler, uzaycılık işbirliğine karşı çıkan ve engel koyan tarafın Beijing değil, Washington olduğunu kanıtladı. Washington yönetiminin işbirliğinin askıya alınması sorumluluğunu Çin’e yüklemek yerine, kendisinin ortaya koyduğu engelleri ortadan kaldırması gerekiyor.

Geçen uzun süre içinde Çin barışçı amaçla uzay keşfi yapılması ve uzay kaynaklarının barışçı amaçla değerlendirilmesinde ısrarcı oldu. Çin, tüm dünya ülkelerinin eşitlik, karşılıklı kazanç, kapsayıcı gelişme temelinde küresel uzaycılık işbirliği yürütmesi gerektiği görüşünü savunuyor. Şu an itibariyle Çin, 50’den fazla ülke ve uluslararası örgütle 170’ten fazla işbirliği sözleşmesi veya anlayış muhtırası imzalamış durumda.

Aralarında Avustralya, Rusya, Fransa, ABD, İngiltere’nin de bulunduğu çeşitli ülkelerin bilim adamları, Çin’in yürüttüğü ay araştırmasına katıldı.     

Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ve ABD Başkanı Joe Biden kısa süre önce San Francisco kentinde yaptıkları görüşmede, birçok önemli görüş birliğine vardı ve Çin-ABD Bilim ve Teknoloji İşbirliği Sözleşmesi’nin uzatılmasına ilişkin istişareyi başlatmayı onayladı. ABD tarafı, söz konusu görüş birliklerinin hayata geçirilmesi, Wolf Yasası’nın iptal edilmesi için somut adımlar atmalı. İnsanlığın ortak mutluluğunu artırmak için Çin’in küresel uzaycılık işbirliği kapısı hep açıktır.