Cihan’ın yaptığı ‘Toplumsal Gündem Araştırması’, 17 Aralık yolsuzluk ve rüşvet operasyonunun ardından başlayan tartışmalardan sonra toplumda; güvenilirlik, hükümet politikaları ve siyasi tercihlerde ciddi kırılmaların yaşandığını ortaya koyuyor. Katılımcıların yüzde 71,3’ü gerilim ve krizden çıkmak için Cumhurbaşkanı’nın daha aktif olması gerektiğine inanıyor.
Cihan Veri Toplama Araştırma Servisi’nin, 42 ilde yüz yüze yaptığı yerel seçimler öncesi toplumun nabzını yansıtan araştırmanın sonuçları açıklandı. Ankette, yolsuzluk ve rüşvet operasyonu, yerel–genel seçim tercihleri ve dershanelerin kanun zoruyla kapatılması konularıyla ilgili sonuçlar dikkat çekiyor. Araştırmaya göre seçmenin yaklaşık yüzde 60’ı, hükümetin ve Başbakan Tayyip Erdoğan’ın ‘darbe’ söylemlerinin aksine, ‘17 Aralık bir rüşvet ve yolsuzluk operasyonudur.’ diyor.
Bakan çocuklarının tutuklanmasını doğru bulan ve destekleyenlerin oranı yüzde 81. Tutuklamalara karşı olanların oranı ise yüzde 8,8. Yolsuzluk yaptığı iddia edilen bakanların istifa etmesine yüzde 78,1’lik bir destek var. ‘Bakanların istifasına karşıyım.’ diyenler ise yüzde 10,8. Savcılara baskı, HSYK yetkilerinin kısıtlanması ve Adli Kolluk Yönetmeliği ile yargıya müdahale edilmesine net bir şekilde karşı olanlar yüzde 62,3. Yüzde 62’lik bir çoğunluk ise emniyetteki tasfiyelere ve görevden almalara karşı. Seçmenlerin yüzde 65,7’si dershanelerin kanun zoruyla kapatılmak istenmesini yanlış buluyor.
Anket sonuçları Başbakan Erdoğan’ın ‘AK Parti’nin yerel seçimlerde alacağı oy oranı yüzde 50’lerde’ söylemini çürütüyor. Zira, anket sonuçlarına göre yerel seçimlerde ilk tercihlere göre AK Parti (36,4), CHP (28,8), MHP (20,5), BDP (7,4) oy alıyor. Genel seçim tahminlerine göre, Büyük Birlik Partisi yüzde 4,1, Saadet Partisi yüzde 2 oranında oy alıyor.
Anket verilerine göre kararsız seçmen sayısındaki artış da dikkat çekiyor. Sonuçlara göre, halkın neredeyse yarısı yerel seçimlerde hangi partiye oy vereceği konusunda hâlâ kararsız. Ankete katılanların yüzde 21,5’i hangi partiye oy vereceğini cevapsız bırakıyor. Yüzde 18,7’si ise adaya göre karar vereceğini belirtiyor.
Genel seçimlerde AK Parti eriyor, CHP ve MHP yükselişte
Ankete katılan 3 bin 38 kişiye ‘Bu pazar seçim yapılsa hangi partiye oy verirdiniz?’ şeklinde soru yöneltiliyor. Geçerli oyların eşit dağılımı halinde ise partilerin ortaya çıkan net oy oranları şöyle: AK Parti (37,9), CHP (27,4), MHP (18,8) ve BDP (7,8). Bu sonuçlara göre 2011 seçimlerinde yüzde 49,9 oy oranına sahip olan AK Parti’nin yüzde 10 gerilediği görülüyor.
CHP ve MHP’de ise yükselme olduğu göze çarpıyor. Kararsızların dağıtılmadığı durumda ham oyların durumu ise şöyle şekilleniyor: AK Parti yüzde 23,4, CHP 17, MHP 11,7’le ilk üç sırada yer alıyor. BDP ise yüzde 4,8’de kalıyor. Kararsızlar yüzde 22,5 ve hangi partiye oy vereceğini söylemek istemeyenlerin ise yüzde 13,8 olması dikkat çekici.
Halkın görüşü: ‘17 Aralık’ darbe değil, yolsuzluk operasyonu
Türkiye’yi sarsan ve tutuklananlar arasında bakan çocuklarının da yer aldığı 17 Aralık büyük yolsuzluk ve rüşvet operasyonu sürecini, halkın büyük çoğunluğu ‘yolsuzluk operasyonu’ olarak değerlendiriyor. Özellikle Başbakan Erdoğan ve bazı hükümet yetkililerinin dile getirdiği ‘hükümete komplo’, ‘dış güçlerin oyunu’ ve ‘paralel yapının işi’ gibi söylemlere halkın itibar etmediği görülüyor. Anket sonuçlarına göre, halkın yüzde 59,3’ü 17 Aralık sürecinin, ‘Yargı ve emniyet güçlerinin cesaretle ortaya çıkardığı bir yolsuzluk operasyonu’ olduğunu belirtiyor. 17 Aralık operasyonunu ‘Hükümete karşı uluslararası bir komplo’ olarak görenlerin oranı ise yüzde 28,6.
Bakan çocuklarının tutuklanması doğru, polis tasfiyeleri yanlış
Araştırma verilerine göre halkın yüzde 81’i yolsuzluk operasyonunda bakan çocuklarının tutuklanmasını doğru buluyor ve destekliyor. Tutuklamalara karşı olanların oranı sadece yüzde 8,8. Haklarında yolsuzluk iddiası bulunan bakanların istifa etmesine de yüzde 78,1’lik bir destek var. Bakanların istifalarına karşıyım diyenler ise yüzde 10,8. Halkın yüzde 62’si ise operasyon sonrası emniyetteki tasfiyelere ve görevden almalara karşı.
Ankete katılanlar hükümetin yargıya müdahaleci tutumu-savcılara baskı, yeni tüzük, HSYK’nın yetkilerini kısma yüzde 63,2 oranında karşı çıkıyor. Yargıya müdahaleyi doğru bulanların oranı sadece yüzde 17. Devlet kurumlarında belgeleriyle ortaya çıkan kamu görevlilerinin fişlenmesine de halkın tepkisi çok net. Fişlemelere karşıyım diyenlerin oranı yüzde 53,2. AK Partililerin yüzde 9,4’ü, CHP’lilerin yüzde 7,3’ü, MHPlilerin yüzde 6,1’i ve BDP’lilerin yüzde 6,5’i ise fişlemeleri doğru buluyor.
YARGIYA MÜDAHALE EDİLMEMELİ
Halk, yaşanan gerilimden ve krizden çıkış yolunun ise başta polisler olmak üzere görev yerleri değiştirilen kamu görevlilerinin görevlerine iade edilmesi (yüzde 60,2), yargının işleyişine müdahale edilmemesi (yüzde 71,6) ve Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün daha aktif olmasından (71,3) geçtiğini dile getiriyor. Krizden çıkış konusunda ankete cevap veren AK Partili seçmenin yüzde 19,8’i, CHP’lilerin yüzde 20,8’i, MHP’lilerin yüzde 21,2’si ve BDP’lilerin yüzde 20,4’ü ‘Yargının işlevine müdahale edilmemeli’ cevabı verdi. Cevaplar AK Partililerin de yargı bağımsızlığı konusunda hükümeti desteklemediğini ortaya koyuyor.
CAMİA’NIN HÜKÜMETE KARŞI TAVRI NEDEN DEĞİŞTİ?
Ankette, 17 Aralık algısı ile ilgili çok seçenekli sorulara da vatandaş dikkat çekici cevaplar verdi. Buna göre 17 Aralık için “Yargı ve Emniyet güçlerinin cesaretle ortaya çıkardığı bir yolsuzluk operasyonudur” yüzde 59,3’lük oranla ilk sırada yer alırken, AK Parti ile Cemaat arasında bir güç mücadelesi olduğu görüşü yüzde 39,1’lik oranla ikinci sırada yer aldı. Vatandaşlar arasında yolsuzluk ve rüşvet soruşturmasının bir komplo olduğunu sadece yüzde 28,6’sı düşünüyor.
AK Parti ile Cemaat arasında devam eden bir güç mücadelesi olarak görenlerin oranı (yüzde 39,1) dikkat çekiyor. Süreci bu şekilde değerlendirenlerin yüzde 55’i böyle düşünmelerinin sebebini, hükümetin Camia’yı bitirmeye çalışması ve kamudaki tasfiyelere dayandırıyor. Ankete cevap verenlerin sadece yüzde 9,9’u Camia’nın hükümete bakışının değişmesinde ‘ABD ve İsrail’in baskılarına boyun eğdiği için’ cevabı veriyor.
HAŞHAŞİ SÖYLEMİNE AK PARTİLİLER BİLE İNANMIYOR
Halkın yüzde 41.2’si Hizmet Hareketi’ni ‘milletimize ve insanlığa hizmeti amaç edinmiş bir gönüllüler hareketidir’ şeklinde değerlendiriyor. Yine ‘ülkemizdeki İslami camialar içinde ağırlıklı olarak eğitimde başarısıyla öne çıkan bir gruptur’ diyenlerin oranı yüzde 46,3. Başbakan Tayyip Erdoğan’ın nefret söyleminde dile getirdiği ‘haşhaşiler’ söylemi de halktan itibar görmüyor. ‘Hizmet Hareketi haşhaşilere benzer karanlık bir örgüttür’ iftiralarının halkta karşılık bulmadığı çok net şekilde ortaya çıkıyor. MHP’lilerin yüzde 2,6’sı, CHP’lilerin yüzde 4,6’sı, AK Partililerin sadece yüzde 7.4’ü, BDP’lilerin yüzde 6,9’u haşhaşi benzetmesine katılıyor. AK Parti seçmenlerinin yüzde 37,5’i, MHP’li seçmenlerin yüzde 32,7’si Hizmet Hareketi’ni gönüllüler hareketi ve eğitim camiası olarak görüyor.
CUMHURBAŞKANI, POLİS ve TSK’YA GÜVEN ÖNDE
Halk, yüzde 33,3 ile en çok polise güveniyor. Onu yüzde 31,4 ile TSK, yüzde 30,7 ile cumhurbaşkanı takip ediyor. ‘Hükümeti başarılı buluyor musunuz?’ sorusuna cevap verenlerin yüzde 27,7’si hükümeti başarısız bulurken yüzde 17’si ‘çok başarısız’ cevabı veriyor. Halkın sadece yüzde 12,1’i hükümeti çok başarılı bulurken, yüzde 18,4’lük bir kesim ise yalnızca ‘başarılı’ diyor. Araştırmadan AK Parti’ye oy verenler açısından da ilginç sonuçlar çıktı. Buna göre AK Partili seçmen hükümete yeterince güvenmediği halde oy veriyor.
HALK, KANUN ZORUYLA DERSHANE KAPATMAYA KARŞI
Ankette, 14 Kasım 2013 tarihinde Zaman’ın ‘Eğitime büyük darbe’ başlıklı manşet haberiyle ortaya çıkan dershanelerin kanun zoruyla kapatılmak istenmesi de soruluyor. Buna göre, dershanelerin kapatılmasına ideolojisi ne olursa olsun toplum sıcak bakmıyor. Halkın yüzde 65,7’si dershanelerin kapatılmasının yanlış olacağını belirtiyor. Kapatmayı doğru bulanların oranı ise yüzde 20,3’te kalıyor. Meclis’te grubu bulunan 4 parti arasında dershanelerin kapatılmasına en çok destek veren parti ise yüzde 35,0 ile BDP. AK Partililerin yüzde 59,8’i, CHP’lilerin yüzde 72,8’i, MHP’lilerin yüzde 73,2’si ve BDP’lilerin yüzde 51,7’si ise dershanelerin kanun zoruyla kapatılmasını kesinlikle yanlış buluyor.
HALK, ERDOĞAN’I CUMHURBAŞKANI OLARAK GÖRMÜYOR
Halk tarafından seçim yapılması halinde mevcut Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün yeniden seçilme ihtimali yüksek. Başbakan Tayyip Erdoğan’ın cumhurbaşkanı seçilme olasılığı ise iyice düşmüş durumda. Buna göre bu yaz yapılacak cumhurbaşkanlığı seçiminde Gül’ün oy oranı yüzde 47 iken Erdoğan’ın oy oranı ise yüzde 17,5’lerde. Sonuçlara göre, Gül’ün cumhurbaşkanlığına verilen destek önceki dönemlere göre artarken, Erdoğan’a verilen destek hızla eriyor. 2012 Şubat ayında Gül’ün cumhurbaşkanı olmasını isteyenlerin oranı yüzde 30,6, Erdoğan’ın oy oranı yüzde 37,6 idi. Aradan geçen iki yıllık süreçte destek oranının tersine döndüğü görülüyor.
Erdoğan ‘en başarılı lider’ algısı da düşüşte
Anket sonuçlarına göre halkın en başarılı bulduğu lider yüzde 26,9 ile Tayyip Erdoğan. Onu yüzde 17,7 ile Abdullah Gül izliyor. Erdoğan 2012 Şubat ayında yapılan anketlerde halkın yüzde 60,5’i tarafından en başarılı lider olarak görülüyordu. 2012 Eylül ayındaki anketlerde Erdoğan’ı en başarılı bulanların oranı yüzde 56,3 olurken, 2013 Temmuz ayında bu oran yüzde 43, 4 idi. Ancak yolsuzluk operasyonları sonrası oranın yüzde 26,9’a buca escort gerilediği görüldü.
Toplumda genel olarak Cumhurbaşkanlığı, Meclis ve Hükümet gibi kurumlara olan güvende bir düşüş yaşanıyor. Buna göre, Cumhurbaşkanlığı 10, Hükümet 17 puan geriledi. 2012 Temmuz ayında yüzde 60,9 olan Cumhurbaşkanlığı’nın güvenilirlik oranı 2014 Ocak ayında yüzde 50,6’ya geriliyor. Yine aynı dönemde yüzde 46,3 olan Hükümet güvenilirliği yüzde 30,5’e düşüyor. Meclis’in güvenilirliği ise yüzde 39,3’ten yüzde 28’e geriliyor. Buna karşın halk nezdinde medya ve muhalefete olan güvende bir artış var. Medyanın güvenilirliği yüzde 26,1’den 28,3’e muhalefetin güvenilirliği ise yüzde 18,6’dan 21,2’ye yükseliyor.
HÜKÜMET ULAŞIMDA BAŞARILI, EĞİTİM VE EKONOMİDE BAŞARISIZ
Halkın yüzde 38,3’ü ulaşım politikalarını başarılı buluyor. Yüzde 36,9’u sağlık sektörünü başarılı bulurken, onu yüzde 25,4 ile terörle mücadele izledi. Halkın en başarılı politikalar sıralamasındaki son basamakta yüzde 21,7 ile eğitim ve ekonomi başlıkları oldu. Ankete cevap verenlere göre hükümetin en başarısız olduğu alan ise ekonomi ve eğitim. Halkın yüzde 24,6’sı ekonomi politikalarını ‘başarısız’ olarak niteledi. Halkın yüzde 24,1’i eğitim politikalarını ‘başarısız’ bulurken yüzde 20,7’si bu konuda ‘çok başarısız’ değerlendirmesi yaptı. Başarısızlık sıralamasının 3. basamağında ise dış politika var. Halkın yüzde 24’ü hükümetin dış politikalarını başarısız buldu.
