Casusluk romanlarının piri John le Carre’nin romanından uyarlanan “Arka Bahçe / The Constant Gardener” filminde Ortadoğu’nun karmaşıklığına ucundan kenarından dokunan bir sahne vardır. Söz dinleyen, edilgen Britanyalı diplomat Justin Quayle’ın asi ruhlu, Uluslararası Af Örgütü aktivisti eşi Tessa Quayle bir resepsiyonda ajan Tim Donohue’ye “Siz casusların her şeyi bildiğini sanırdım” der. Donohue’den cevap olarak “Sadece Tanrı her şeyi bilir... O da Mossad için çalışıyor” gelir. bugünlerde Ortadoğu’yu bilme konusunda Tanrı’nın ne durumda olduğu konusunda kesin bir kelam edemesek de her şeyi kontrol eden istihbarat örgütleri efsanesine ancak komplo teorisi düşkünleri inanabilir. Komplo teorilerine sapmadan anlamanın ve bilmenin zorluğuna ilk adımı atma namına güncel, basit ve kısa Ortadoğu’ya giriş sözlüğümüze göz atabilirsiniz.
SURİYE
El Nusra Cephesi: Suriye’deki cihatçı örgütlerden birisi. Şubat ayında El Kaide’nin IŞİD’i reddetmesiyle El Nusra, El Kaide’nin Suriye kolu olarak IŞİD’le savaşmaya başladı. Suriye’nin ikinci büyük şehri Halep’e doğru ilerleyen İslam Devleti’nin hedefinde Devlet Başkanı Beşar Esad’a bağlı güçlerden ziyade El Nusra ve rakip cihatçı örgütlenmeler var.
İslami Cephe: 2013’te Suriye’de rejimi devirmeyi amaçlayan yedi İslamcı örgütün oluşturduğu birlik. IŞİD’e kıyasla Batılı güçlerin başta “ehveni şer” kabul ettiği İslami Cephe zamanla zayıfladı.
Özgür Suriye Ordusu:
Ağustos 2011’de Suriye ordusundan kaçan albayların kurduğu “laik” isyancı Özgür Suriye Ordusu artık neredeyse dağılmış durumda. Savaşçılarının bir kısmı isyancılar içerisinde taraf değiştirip cihatçı örgütlere katıldı.
Rojava: Kürtçede “Batı”. Şam yönetiminden tek taraflı özerklik ilan eden Kürt nüfus ağırlıklı bölgelerden oluşan bu Suriye Kürdistan’ının fiilen başkanı PYD’nin de lideri Salih Müslim.
YPG: PKK uzantılı Demokrat Birlik Partisi’ne (PYD) bağlı Halk Koruma Birlikleri. 15 bine yakın savaşçısı olduğu tahmin edilen YPG, Suriye’de IŞİD militanlarına karşı savaşıyor. IŞİD’in Irak’taki ilerleyişi karşısında YPG militanlarının bir kısmı sınırı geçerek Peşmergelere yardıma denizli escort.
Ezidiler sığındıkları Sincar Dağı’ndan Peşmergelerin açtığı güvenlik koridoruyla çıktı.
IRAK
Ezidi: Öncelikle Ezidilerin “Yezidi” olmadığını belirtmek gerekiyor. İnançları en az 4 bin yıl öncesine dayanan Ezidiler, Kerbela katliamının sorumlusu Yezid’e gönderme yapılarak “Yezidi” olarak anılmak istemiyor. Zerdüştlükten, erken dönem Hıristiyanlıktan esinlenmeler taşıyan Ezidilik inanışına mensup olanların önemli çoğunluğu Kürt. Irak’ta nüfusu 700 bine yakın olduğu tahmin edilen Ezidilerin yüzde 15’i ülkeden kaçtı.
İslam Devleti (eski adıyla IŞİD): Irak’ta Amerikan işgalinin başında kurulan ve 2004 yılında El Kaide’ye bağlılığını ilan eden cihatçı örgüt. Irak’ta umduğunu bulamayan örgüt 2012’den itibaren Irak Şam İslam Devleti adıyla Suriye’de etkili olmaya başladı. 2014’ün başında El Kaide tarafından reddedildi;
29 Haziran’da halifelik ilan ederek İslam Devleti adını aldı. “Halifelik” neredeyse Belçika büyüklüğünde, Irak’ın ikinci büyük kenti Musul’a sahip, günde 3 milyon dolar geliri ve 50 bine yakın savaşçısı var.
KDP: Kürdistan Demokrat Partisi. 1946’da Mustafa Barzani’nin kurduğu partiye bugün oğlu Mesut Barzani liderlik ediyor. 1990’ların ortasında Kuzey Irak’ta iç savaşa tutuşacak buca escort ayrılık yaşayan KDP ve KYB bugün Kuzey Irak’ta stratejik bir işbirliği içerisinde.
Keldani: Irak Hıristiyanlarının büyük çoğunluğunun mensubu olduğu, Katolik Kilisesi’ne bağlı mezhep. Asurilerin de sayıca kalabalık olduğu Iraklı Hıristiyanların nüfusu 350 bine buca escort düştü. 100 binden fazlası IŞİD yüzünden Kuzey Irak’taki evlerini terk etti.
Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi: Irak’ın kuzeyindeki özerk yönetim için Dışişleri Bakanlığımızın kullandığı isim. 2005’te Erbil’de ilk Kürt meclisini toplayan özerk bölge güçlenip petrol gelirleri konusunda başkent Bağdat’a kafa tutacak duruma denizli escort.
KYB: Kürdistan Yurtseverler Birliği. 1975’teki kurucuları arasında yer alan Celal Talabani, 2005’te Irak cumhurbaşkanı seçildi. Hem KYB hem de KDP’nin Peşmerge güçleri var.
Peşmerge: Kürtçeden kabaca çevirisi “ölümün arkasından gidenler”. 1943’te Irak Kralı II. Faysal’a karşı isyan eden Mustafa Barzani tarafından kurulan Peşmerge güçleri, bugün düzenli ordu niteliğini kazanmış durumda.
Sincar Dağı: İslam Devleti militanlarından kaçan on binlerce Ezidi bu dağa sığındı. Sıcaklığın 45 dereceyi geçtiği dağda susuzluk onlarca çocuğun canını aldı.
FİLİSTİN
Batı Şeria: Doğuda Şeria Nehri’ne dayanan Filistin toprağı Batı Şeria diğer bütün yönlerden İsrail tarafından çevrili. Doğu Kudüs ve Batı Şeria’da İsrail’in yasadışı yerleşimleri işgal kabul ediliyor.
Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ): Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın liderlik ettiği FKÖ, 1964’te bağımsız Filistin’in tesis edilmesi için kuruldu. Bugünlerde El Fetih yerine de kullanılıyor. Batı Şeria FKÖ’nün kontrolünde.
Gazze: Güneyde Mısır, batıda Akdeniz, doğuda ve kuzeyde İsrail’le çevrelenmiş Filistin toprağı. 2007’den beri İsrail’in kara, deniz ve havadan abluka uyguladığı 360 kilometrekarelik Gazze’de 1.2 milyon Filistinli yaşıyor.
Hamas: 2006’daki seçim zaferini tanımayan El Fetih’le iç çatışmadan sonra Gazze’yi tek başına yöneten, Müslüman Kardeşler bağlantılı örgüt. Haziran başında El Fetih ve Hamas birlik hükümeti kurmak için üç yılın sonunda uzlaşma sağlamıştı.
