Tayvan sorununun, Çin-ABD ilişkilerinde merkezi öneme sahip olduğuna ve Çin ile ABD’nin 50 yıl önceki normalleşmenin merkezinde de Tayvan olduğunun altını çizen analistler, "Şöyle de söyleyenebilir; Washington, Tayvan’ın bağımsızlığından vazgeçerek ve 'tek Çin'i kabul ederek Pekin ile normalleşebilmişti, Çin-ABD ilişkilerinin dayandığı üç temel bildirinin özeti bu şekilde" diyor ve ekliyorlar:
"Ama aynı zamanda geride kalan 50 yılın özellikle ikinci yarısının, ABD’nin 'tek Çin' ilkesini kabul etmeyi sürdürmekle birlikte, Tayvan’da ayrılıkçılığı kışkırtmasının da tarihi olduğu belirtilirken, ABD için Taiwan, gelişmekte olan Çin’e karşı kullanılacak bir kart olarak görülüyor.
"Bu nedenle 13 Ocak’ta yapılan seçimler önemli olarak görülüyor. Tayvan’ın liderliği için; İktidardaki Demokratik İlerleme Partisi, ÇKP önünden kaçarak Taiwan’a sığınan ve ABD desteğiyle orada 'Çin Cumhuriyeti' ilan eden Milliyetçi Kuomintang Partisi ve sonradan kurulan Halkçı Parti yarıştı: İktidardaki Demokratik İlerleme Partisi, ÇKP önünden kaçarak Tayvan’a sığınan ve ABD desteğiyle orada 'Çin Cumhuriyeti' ilan eden Milliyetçi Kuomintang Partisi ve sonradan kurulan Halkçı Partileri yarıştı.
"Milliyetçi Kuomintang Partisinin, her ne kadar Tayvan’da ayrı bir ülke kurmaya kalkan parti olduğu ifade edilse de, Demokratik İlerleme Partisine göre daha olumlu bir konuma ve sonraki yıllarda Çin’le daha iyi ilişkileri savunan bir çizgiye oturduğunun altı çizildi.
"Demokratik İlerleme Partisi ise, Amerikancı bir çizgide ve ABD’nin desteğiyle iktidarını koruyan, ayrılıkçılığı ve bağımsızlığı savunan bir parti olduğu ve son seçimde 8 milyon kişinin desteğiyle ile yüzde 57 oyla iktidar olduğu hatırlatılırken Seçime Demokratik İlerleme Partisi’nin karşısında Milliyetçi ve Halkçı partilerin ortak aday çıkarması gündemdeydi ama bu hedeflerini hayata geçiremediler ve ayrı ayrı girdiler."
Tayvan'da 13 Ocak'ta düzenlenen seçimin sonuçları şöyle oluştu:
"Demokratik İlerleme Partisi: 5,6 milyon oyla yüzde 40,
"Milliyetçi Kuomintang Parti: 4,7 milyon oyla yüzde 33,4,
"Halk Partisi: 3,7 milyon oyla yüzde 26,4."
Böylece, iktidar yasamada çoğunluğu kaybetti.
Analistler bu sonuçları şöyle açıklıyor:
"Belirtilen gibi eğer hedefledikleri gibi Milliyetçi ve Halkçı Partileri ortak aday çıkarabilselerdi seçimi rahatça kazanabileceklerdi. Ama bu sonuçlara bakılırsa, ayrı ayrı girmelerinin bile Demokratik İlerleme Partisi’nin rahat kazanmasına yetmediği görülüyor. Bir de önceki seçimde 8 milyon ve yüzde 57 oy aldığı düşünülürse, iktidardaki partinin 5,6 milyon ve yüzde 40’la hayli gerilediği tablosu ortaya çıkıyor.
"Dahası, parlamentoya yansıya tabloda ise, iktidarın yasama organında çoğunluğu kaybettiğini, 113 sandalyeli parlamentoda Milliyetçi Parti 52 sandalyeye, Demokratik İlerleme Partisi ise 51 sandalyeye, 8 sandalye Halkçı Parti’nin, 2 sandalye de bağımsızların sahip olduğu görülüyor.
"Bu tablo ABD destekli ayrılıkçı Demokratik İlerleme Partisi’nin kazansa bile çok güç kaybederek kazanabildiğini göstermektedir.
"Kaynaklardan yapılan sayısal sonuçların siyasi analizi ise şu şekilde:
1) Demokratik İlerleme Partisi’nin ayrılıkçı çizgisinin artık Taiwan’daki ana akım çizgi olmadığını belirtebiliriz.
2) Taiwan’da Çin’le iyi ilişkiler kurulması eğiliminin güçlendiği görünüyor.
3) Demokratik İlerleme Partisi, yüzde 40’ıyla Amerikancı çizgiyi önceki dönemdeki kadar rahat uygulayamayacaktır.
4) ABD elbette Tayvan sorununu kaşımayı bırakmak istemeyecektir.
"Ancak, yüzde 40’la Washington’un elinin zayıfladığını rahatlıkla söyleyebiliriz. ABD Başkanı Biden’ın seçim sonuçları açıklandıktan hemen sonra yaptığı açıklamada, 'Tayvan’ın bağımsızlığını desteklemiyoruz' demesi önemle not edilmelidir. ABD’nin seçimden sonra adaya resmi olmayan düşük profilli bir heyet göndermesi de yeni dönemin nasıl şekilleneceğine işaret etmektedir.
Hibya Haber Ajansı